Expediente Abierto
►Ranking
Los 100 municipios más afectados por su deuda
Durante la primera mitad de 2024, al menos 177 municipios tenían comprometido el 100% de sus participaciones para el pago de obligaciones financieras o de créditos contraídos por el gobierno local

►Por Isaías Ocampo
FOTO: DREAMSTIME
Al cierre de junio de 2024, la deuda pública de las entidades federativas, municipios y sus entes públicos era de 692 mil 262.1 millones de pesos (mdp), lo que representaba una afectación de sus participaciones federales (Ramo 28) del 54.8 por ciento en promedio, según datos de la Secretaría de Hacienda y Crédito Público (SHCP).
De acuerdo con el Presupuesto de Egresos de la Federación (PEF) aprobado para el año pasado, el Ramo 28 contó con 1 billón 262 mil 789.1 mdp, de los cuales, 914 mil 770.6 mdp se destinaron al Fondo General de Participaciones, que se constituye con el 20 por ciento de la Recaudación Federal Participable (RFP) y se distribuye atendiendo criterios de contribución económica y recaudatorios de las entidades federativas.
En ese sentido, al menos 177 municipios del país solicitaron que la totalidad de los recursos del Fondo General de Participaciones se destinara para el pago de diversas obligaciones o deudas contraídas por los respectivos gobiernos de dichas localidades.
En tanto, 20 municipios destinaron las participaciones obtenidas del Fondo de Fomento Municipal, que en 2024 contó con 45 mil 649.2 mdp, al pago de sus obligaciones financieras; de esos municipios, 17 destinaron la totalidad de los recursos de ambos fondos para el pago de sus deudas.
La Coordinación de Deuda Pública de Entidades Federativas y Municipios de la Unidad de Coordinación con Entidades Federativas, de la SHCP, explica que “los porcentajes de participaciones afectados por los municipios corresponden a los recursos depositados por la Tesorería de la Federación o tesorerías estatales, por instrucción de dichos municipios, a un vehículo de pago (fideicomiso) o los recursos que, en su caso, se utilizan para pagar una obligación bajo un mandato o una instrucción irrevocable enviada por los mismos”.
El porcentaje total reflejado en este ranking fue calculado por la SHCP, considerando los porcentajes de participaciones asignados en créditos vigentes, las participaciones municipales estimadas anuales y la distribución que guardan las participaciones federales entre cada entidad federativa y sus municipios, por lo que no corresponde a la suma de los porcentajes por fondo indicados en la presente tabla.
En ese sentido, los municipios guerrerenses de Pilcaya, Buenavista de Cuéllar, Huamuxtitlán, Apaxtla y Tlalchapa son las localidades con la mayor afectación en sus participaciones; en contraste, Joquicingo, Estado de México, es el menos afectado en este rubro.
100 municipios más afectados por su deuda | ||||||
Municipio |
Estado |
Fondo General de Participaciones |
Fondo de Fomento Municipal |
Otros |
Total |
|
1 |
Pilcaya |
Guerrero |
100% |
100% |
– |
92% |
2 |
Buenavista de Cuéllar |
Guerrero |
100% |
100% |
– |
92% |
3 |
Huamuxtitlán |
Guerrero |
100% |
100% |
– |
91% |
4 |
Apaxtla |
Guerrero |
100% |
100% |
– |
91% |
5 |
Tlalchapa |
Guerrero |
100% |
100% |
– |
91% |
6 |
Eduardo Neri |
Guerrero |
100% |
100% |
– |
90% |
7 |
Atlixtac |
Guerrero |
100% |
100% |
– |
90% |
8 |
Técpan de Galeana |
Guerrero |
100% |
100% |
– |
90% |
9 |
Coyuca de Benítez |
Guerrero |
100% |
100% |
– |
90% |
10 |
Zihuatanejo de Azueta |
Guerrero |
100% |
100% |
– |
90% |
11 |
Ahuacuotzingo |
Guerrero |
100% |
100% |
– |
90% |
12 |
Cuautepec |
Guerrero |
100% |
100% |
– |
89% |
13 |
Iguala de la Independencia |
Guerrero |
100% |
100% |
– |
89% |
14 |
Chilpancingo de los Bravo |
Guerrero |
100% |
100% |
– |
89% |
15 |
San Marcos |
Jalisco |
100% |
35% |
– |
84% |
16 |
Rodeo |
Durango |
100% |
74% |
– |
82% |
17 |
Ensenada |
Baja California |
100% |
60% |
– |
82% |
18 |
Solidaridad |
Quintana Roo |
100% |
100% |
25% |
82% |
19 |
Tomatlán |
Jalisco |
100% |
– |
– |
81% |
20 |
Ojuelos de Jalisco |
Jalisco |
100% |
– |
– |
80% |
21 |
Huejuquilla el Alto |
Jalisco |
100% |
– |
– |
80% |
22 |
Jalostotitlán |
Jalisco |
100% |
– |
– |
79% |
23 |
Yahualica de González Gallo |
Jalisco |
100% |
13% |
– |
79% |
24 |
San Sebastián del Oeste |
Jalisco |
100% |
– |
– |
79% |
25 |
Tamuín* |
San Luis Potosí |
100% |
36% |
– |
78% |
26 |
Parras* |
Coahuila |
100% |
– |
– |
77% |
27 |
Casimiro Castillo |
Jalisco |
100% |
26% |
– |
77% |
28 |
Othón P. Blanco |
Quintana Roo |
100% |
60% |
– |
77% |
29 |
Villa Guerrero |
Jalisco |
100% |
8% |
– |
77% |
30 |
San Ignacio Cerro Gordo |
Jalisco |
100% |
– |
– |
76% |
31 |
Teocaltiche |
Jalisco |
100% |
11% |
– |
76% |
32 |
San Gabriel |
Jalisco |
100% |
– |
– |
76% |
33 |
Cocula |
Jalisco |
100% |
30% |
– |
76% |
34 |
Amatitán |
Jalisco |
100% |
– |
– |
76% |
35 |
Unión de Tula |
Jalisco |
100% |
– |
– |
76% |
36 |
Zontecomatlán de López y Fuentes |
Veracruz |
100% |
22% |
– |
75% |
37 |
Tenamaxtlán |
Jalisco |
100% |
– |
– |
75% |
38 |
Naranjos Amatlán |
Veracruz |
100% |
– |
– |
75% |
39 |
Poncitlán |
Jalisco |
100% |
13% |
– |
75% |
40 |
Teotihuacán |
Estado de México |
100% |
– |
– |
75% |
41 |
La Barca |
Jalisco |
100% |
35% |
– |
75% |
42 |
Tizapán el Alto |
Jalisco |
100% |
– |
– |
75% |
43 |
Zacualpan de Amilpas |
Morelos |
100% |
– |
– |
74% |
44 |
Unión de San Antonio |
Jalisco |
100% |
– |
– |
74% |
45 |
San Juan de Guadalupe |
Durango |
100% |
37% |
– |
74% |
46 |
Atotonilco el Alto |
Jalisco |
100% |
– |
– |
74% |
47 |
Tlahualilo |
Durango |
100% |
48% |
– |
74% |
48 |
Tolimán |
Jalisco |
100% |
– |
– |
74% |
49 |
Jantetelco |
Morelos |
100% |
– |
– |
74% |
50 |
Agua Prieta |
Sonora |
100% |
100% |
– |
74% |
51 |
Minatitlán |
Veracruz |
100% |
– |
– |
74% |
52 |
Salina Cruz |
Oaxaca |
100% |
– |
– |
74% |
53 |
Tepalcingo |
Morelos |
100% |
– |
– |
74% |
54 |
Acuña* |
Coahuila |
100% |
– |
– |
74% |
55 |
San Pedro Lagunillas |
Nayarit |
100% |
– |
– |
73% |
56 |
Tlaquiltenango |
Morelos |
100% |
– |
– |
73% |
57 |
Acaponeta |
Nayarit |
100% |
– |
– |
73% |
58 |
Zacatepec |
Morelos |
100% |
– |
– |
73% |
59 |
Ruiz |
Nayarit |
100% |
– |
– |
73% |
60 |
Jamay |
Jalisco |
100% |
– |
– |
73% |
61 |
Mascota |
Jalisco |
100% |
– |
– |
73% |
62 |
Castaños* |
Coahuila |
100% |
– |
– |
73% |
63 |
El Mante |
Tamaulipas |
100% |
– |
– |
73% |
64 |
Piedras Negras |
Coahuila |
100% |
– |
– |
73% |
65 |
Matehuala |
San Luis Potosí |
100% |
– |
– |
73% |
66 |
Tecuala |
Nayarit |
100% |
– |
– |
73% |
67 |
Montemorelos* |
Nuevo León |
100% |
– |
– |
73% |
68 |
El Arenal |
Jalisco |
100% |
– |
– |
73% |
69 |
Coalcomán de Vázquez Pallares |
Michoacán |
100% |
– |
– |
72% |
70 |
Ocotlán |
Jalisco |
100% |
35% |
– |
72% |
71 |
Tonalá* |
Jalisco |
100% |
90% |
– |
72% |
72 |
Tuxpan |
Jalisco |
100% |
9% |
– |
72% |
73 |
Monclova* |
Coahuila |
100% |
– |
– |
72% |
74 |
Tonaya |
Jalisco |
100% |
17% |
– |
72% |
75 |
Ciudad Fernandez* |
San Luis Potosí |
100% |
– |
– |
72% |
76 |
Saltillo |
Coahuila |
100% |
– |
– |
72% |
77 |
Buenavista* |
Michoacán |
100% |
– |
– |
72% |
78 |
Múgica* |
Michoacán |
100% |
– |
– |
71% |
79 |
Puerto Peñasco |
Sonora |
100% |
100% |
25% |
71% |
80 |
Nuevo Laredo |
Tamaulipas |
100% |
– |
– |
71% |
81 |
La Yesca |
Nayarit |
100% |
– |
– |
71% |
82 |
Matlapa* |
San Luis Potosí |
100% |
– |
– |
71% |
83 |
Ahuacatlán |
Nayarit |
100% |
– |
– |
71% |
84 |
Torreón |
Coahuila |
100% |
– |
– |
71% |
85 |
Encarnación de Díaz |
Jalisco |
100% |
– |
– |
71% |
86 |
Bolaños |
Jalisco |
100% |
– |
– |
71% |
87 |
Santa Catarina |
Nuevo León |
100% |
– |
– |
71% |
88 |
General Bravo* |
Nuevo León |
100% |
– |
– |
71% |
89 |
San Juan de los Lagos |
Jalisco |
100% |
– |
– |
71% |
90 |
San Jerónimo Tlacochahuaya |
Oaxaca |
100% |
– |
– |
70% |
91 |
Villa Hidalgo |
Jalisco |
100% |
16% |
– |
70% |
92 |
Medellín de Bravo |
Veracruz |
100% |
– |
– |
70% |
93 |
Tecolotlán |
Jalisco |
100% |
– |
– |
69% |
94 |
Tzitzio* |
Michoacán |
100% |
– |
– |
69% |
95 |
La Huacana* |
Michoacán |
100% |
– |
– |
69% |
96 |
León |
Guanajuato |
97% |
– |
– |
69% |
97 |
Salvador Escalante* |
Michoacán |
100% |
– |
– |
69% |
98 |
Cihuatlán |
Jalisco |
100% |
– |
– |
69% |
99 |
Santa María del Oro |
Nayarit |
100% |
– |
– |
69% |
100 |
Durango |
Durango |
100% |
32% |
– |
69% |
Fuente: Transparencia Presupuestaria de la Secretaría de Hacienda y Crédito Público (Segundo trimestre 2024).
100 municipios menos afectados por su deuda |
||||||
Municipio |
Estado |
Fondo General de Participaciones |
Fondo de Fomento Municipal |
Otros |
Total |
|
1 |
Joquicingo |
Estado de México |
0.03% |
– |
– |
0.02% |
2 |
Santa Cruz Tlaxcala |
Tlaxcala |
1% |
– |
– |
1% |
3 |
Jerécuaro |
Guanajuato |
1% |
– |
– |
1% |
4 |
Comonfort |
Guanajuato |
3% |
– |
– |
2% |
5 |
Celestún |
Yucatán |
3% |
– |
– |
2% |
6 |
Espita |
Yucatán |
3% |
– |
– |
2% |
7 |
Zitácuaro |
Michoacán |
3% |
– |
– |
2% |
8 |
Temoac |
Morelos |
3% |
– |
– |
2% |
9 |
Tapachula |
Chiapas |
2% |
– |
– |
2% |
10 |
Reforma |
Chiapas |
3% |
– |
– |
2% |
11 |
Coquimatlán |
Colima |
4% |
– |
– |
2% |
12 |
Álamos |
Sonora |
4% |
– |
– |
3% |
13 |
Comala |
Colima |
4% |
– |
– |
3% |
14 |
Silao de la Victoria |
Guanajuato |
5% |
– |
– |
3% |
15 |
Julimes |
Chihuahua |
4% |
– |
– |
3% |
16 |
Quintana Roo |
Yucatán |
5% |
– |
– |
3% |
17 |
Seyé |
Yucatán |
5% |
– |
– |
3% |
18 |
Pihuamo |
Jalisco |
4% |
– |
– |
3% |
19 |
Atengo |
Jalisco |
4% |
4% |
– |
3% |
20 |
Tonalá |
Chiapas |
4% |
– |
– |
3% |
21 |
General Terán |
Nuevo León |
5% |
– |
– |
3% |
22 |
Yaxcabá |
Yucatán |
6% |
– |
– |
3% |
23 |
Sucilá |
Yucatán |
5% |
– |
– |
3% |
24 |
Telchac Pueblo |
Yucatán |
6% |
– |
– |
4% |
25 |
San Francisco del Rincón |
Guanajuato |
6% |
– |
– |
4% |
26 |
Caborca |
Sonora |
6% |
– |
– |
4% |
27 |
Ciénega de Flores |
Nuevo León |
6% |
– |
– |
4% |
28 |
Lázaro Cárdenas |
Quintana Roo |
6% |
– |
– |
4% |
29 |
Pénjamo |
Guanajuato |
8% |
– |
– |
5% |
30 |
Lagos de Moreno |
Jalisco |
7% |
– |
– |
5% |
31 |
Isla Mujeres |
Quintana Roo |
8% |
– |
– |
5% |
32 |
Calpulalpan |
Tlaxcala |
7% |
– |
– |
5% |
33 |
Tecomán |
Colima |
7% |
– |
– |
5% |
34 |
Santa Cruz de Juventino Rosas |
Guanajuato |
8% |
– |
– |
5% |
35 |
El Rosario |
Sinaloa |
8% |
– |
– |
5% |
36 |
Coscomatepec de Bravo |
Veracruz |
8% |
– |
– |
5% |
37 |
Ixhuatlán del Café |
Veracruz |
8% |
– |
– |
5% |
38 |
Tehuipango |
Veracruz |
8% |
– |
– |
5% |
39 |
La Perla |
Veracruz |
8% |
– |
– |
5% |
40 |
Soteapan |
Veracruz |
8% |
– |
– |
5% |
41 |
Uxpanapa |
Veracruz |
8% |
– |
– |
5% |
42 |
Soledad Atzompa |
Veracruz |
8% |
– |
– |
5% |
43 |
Tantoyuca |
Veracruz |
8% |
– |
– |
5% |
44 |
Jalacingo |
Veracruz |
8% |
– |
– |
5% |
45 |
Mariano Escobedo |
Veracruz |
8% |
– |
– |
5% |
46 |
Zongolica |
Veracruz |
8% |
– |
– |
5% |
47 |
Chicontepec |
Veracruz |
8% |
– |
– |
5% |
48 |
Ixhuatlancillo |
Veracruz |
8% |
– |
– |
5% |
49 |
Espinal |
Veracruz |
8% |
– |
– |
5% |
50 |
Perote |
Veracruz |
8% |
– |
– |
5% |
51 |
Acultzingo |
Veracruz |
8% |
– |
– |
5% |
52 |
Carlos A. Carrillo |
Veracruz |
8% |
– |
– |
5% |
53 |
Ayahualulco |
Veracruz |
8% |
– |
– |
5% |
54 |
Mixtla de Altamirano |
Veracruz |
8% |
– |
– |
5% |
55 |
Ilamatlán |
Veracruz |
8% |
– |
– |
5% |
56 |
Temax |
Yucatán |
9% |
– |
– |
5% |
57 |
Mecayapan |
Veracruz |
8% |
– |
– |
5% |
58 |
Tatahuicapan de Juárez |
Veracruz |
8% |
– |
– |
5% |
59 |
Santiago Tuxtla |
Veracruz |
8% |
– |
– |
5% |
60 |
Atzacan |
Veracruz |
8% |
– |
– |
5% |
61 |
Xico |
Veracruz |
8% |
– |
– |
5% |
62 |
Tequila |
Veracruz |
8% |
– |
– |
5% |
63 |
Tlaltetela |
Veracruz |
8% |
– |
– |
5% |
64 |
Carrillo Puerto |
Veracruz |
8% |
– |
– |
5% |
65 |
Benito Juárez |
Veracruz |
8% |
– |
– |
5% |
66 |
Atlahuilco |
Veracruz |
8% |
– |
– |
5% |
67 |
Coatzintla |
Veracruz |
8% |
– |
– |
5% |
68 |
Atzalan |
Veracruz |
8% |
– |
– |
5% |
69 |
Ocuilan |
Estado de México |
7% |
– |
– |
5% |
70 |
Mecatlán |
Veracruz |
8% |
– |
– |
5% |
71 |
Hueyapan de Ocampo |
Veracruz |
8% |
– |
– |
5% |
72 |
Comapa |
Veracruz |
8% |
– |
– |
5% |
73 |
Texcatepec |
Veracruz |
8% |
– |
– |
5% |
74 |
Álamo Temapache |
Veracruz |
8% |
– |
– |
5% |
75 |
Tepetzintla |
Veracruz |
8% |
– |
– |
5% |
76 |
Totutla |
Veracruz |
8% |
– |
– |
5% |
77 |
Alpatláhuac |
Veracruz |
8% |
– |
– |
5% |
78 |
Omealca |
Veracruz |
8% |
– |
– |
5% |
79 |
Amatlán de los Reyes |
Veracruz |
8% |
– |
– |
5% |
80 |
Cazones de Herrera |
Veracruz |
8% |
– |
– |
5% |
81 |
Chinampa de Gorostiza |
Veracruz |
8% |
– |
– |
5% |
82 |
Coahuitlán |
Veracruz |
8% |
– |
– |
5% |
83 |
Tlachichilco |
Veracruz |
8% |
– |
– |
5% |
84 |
Citlaltépetl |
Veracruz |
8% |
– |
– |
5% |
85 |
Castillo de Teayo |
Veracruz |
8% |
– |
– |
5% |
86 |
Papantla |
Veracruz |
8% |
– |
– |
5% |
87 |
Ixcatepec |
Veracruz |
8% |
– |
– |
5% |
88 |
Xoxocotla |
Veracruz |
8% |
– |
– |
5% |
89 |
Paso del Macho |
Veracruz |
8% |
– |
– |
5% |
90 |
Astacinga |
Veracruz |
8% |
– |
– |
5% |
91 |
Platón Sánchez |
Veracruz |
8% |
– |
– |
5% |
92 |
Tlaquilpa |
Veracruz |
8% |
– |
– |
5% |
93 |
Coatepec |
Veracruz |
8% |
– |
– |
5% |
94 |
Ixhuatlán de Madero |
Veracruz |
8% |
– |
– |
5% |
95 |
San Juan Evangelista |
Veracruz |
8% |
– |
– |
6% |
96 |
Sayula de Alemán |
Veracruz |
8% |
– |
– |
6% |
97 |
Huatusco |
Veracruz |
8% |
– |
– |
6% |
98 |
Misantla |
Veracruz |
8% |
– |
– |
6% |
99 |
Santa Ana Chiautempan |
Tlaxcala |
8% |
– |
– |
6% |
100 |
Jesús Carranza |
Veracruz |
8% |
– |
– |
6% |
*Se refiere a municipios con contratos de mandato que estipulan la afectación de la totalidad de sus participaciones para garantizar el pago de sus obligaciones.
Fuente: Transparencia Presupuestaria de la Secretaría de Hacienda y Crédito Público (Segundo trimestre 2024).